Poëtische putdeksels in Amsterdam.
Op 20 april 2013 bezocht ik het Diemerpark in Amsterdam. En met een bijzondere reden. Want als je door het Diemerpark loopt, zie je op veel plekken putdeksels liggen. Ze zien er oud en verroest uit. En sommigen zijn gekneveld. Maar ze liggen er pas sinds 2007. Kijk je goed, dan zie je dat er woorden op staan. Ze zijn bedacht door de Nederlandse kunstenares Maria Barnas. Zij liet 103 unieke putdeksels van gietijzer maken.
Het Diemerpark is een bijzonder park. Vanaf begin jaren zestig van de vorige eeuw is op deze locatie huishoudelijk afval en puin gestort. Later is er chemisch afval gedumpt en verbrand. De verbrandingen gaven veel overlast en er ontstond een zeer verontreinigde plek. De Gemeente Amsterdam stelde dat IJburg alleen ontwikkeld zou worden als de, toen zo geheten, Diemerzeedijk veilig zou zijn.
Halverwege de jaren negentig is er een IBC-sanering (isoleren, beheersen en controleren) uitgevoerd. De isolatie laat zich het best omschrijven als een enorme schoenendoos die over de locatie werd aangebracht. Rondom de stortplaats is een isolatiescherm geplaatst van iets minder dan een meter dik en met als diepte -20 N.A.P.. Over de stortplaats is een deklaag aangebracht die bestaat uit een leeflaag en een regulerende laag (deze laag bestaat uit verdichtingslagen, het isolerende triosoplast of folie) en daarbovenop een gebruikslaag waarmee het park is aangelegd. Absolute voorwaarde voor het verantwoord beheer van het Diemerpark is dat het tot in de verre toekomst een park moet blijven. Ook worden grondwater, stortgas en hemelwater actief beheerd.
Er is regelmatig controle vanuit het meetstation in het Diemerpark. Een belangrijk uitgangspunt is de lage grondwaterstand binnen de isolerende voorziening.
Gassen die mogelijk vrijkomen uit het water worden zelfs continue gemeten. Het water wordt in het park onttrokken onder de schone leeflaag en via leidingen naar het pompgebouw verpompt, en verder verpompt naar het riool op het Zeeburgereiland. In het park worden de grondwaterstanden voortdurend gemeten en de verontreiniging in de peilbuizen buiten het geïsoleerde deel van het Diemerpark wordt jaarlijks gemeten.
Er zijn een aantal zaken die het Diemerpark onderscheid van een regulier park. De belangrijkste is dat er door de leeflaag geen grote bomen kunnen groeien. Er zijn in het veld veel monsterpunten te zien. Soms zijn het buizen die uit het maaiveld steken en soms putdeksels in het maaiveld. Verder zijn er bronpompen: grote betonnen dozen met een deksel.
Volgens Barnas vormen de putdeksels de verbinding tussen enerzijds het verleden en de vervuilde bodem, en anderzijds het heden en de paradijselijke tuin die er als een tafelkleedje op ligt.
Samen vormen de teksten op de putdeksels de zinnen van een gedicht, “De Ontmoeting”. Het gaat over een ontmoeting tussen twee mensen. Ze hebben in het park afgesproken, maar kunnen elkaar niet vinden. Behalve over de liefde gaat het gedicht over het gif, dat onder de grond van het park ligt.
De putdeksels vergaan heel langzaam. Ze veranderen steeds van uiterlijk doordat ze roesten. Tot in het materiaal zelf tekent zich de vergankelijkheid of beweeglijkheid af, die is benaderd door de teksten. Ja, ook liefde kan vergankelijk zijn, ze kan zelfs giftig zijn.
Persoonlijk vond ik het bijzonder leuk om door dit park te wandelen. Prachtige uitzichten, veel vogels, bijzondere woningbouw in de verte, goed uitgezette wandel- en fietsroutes maken het Diemerpark tot een bijzonder park. En na een paar uur goed zoeken had ik 37 van de 103 unieke deksels gevonden.
Opgesteld 15 september 2013.
